Üriner Diversiyon: Ürostomi mi Yapay Mesane mi?

Üriner diversiyon, mesanenin alınması veya işlevini kaybetmesi durumunda idrarın vücuttan dışarı atılabilmesi için yapılan cerrahi işlemlerin genel adıdır. Normalde idrar, böbreklerden üreterler aracılığıyla mesaneye gelir ve orada depolanarak üretra yoluyla dışarı atılır. Eğer mesane kanser, travma, nörolojik hastalık veya doğumsal bozukluklar nedeniyle çıkarılırsa ya da çalışamaz hale gelirse, idrarın atılması için alternatif bir yol oluşturmak gerekir. Bu yeni yolun cerrahi olarak düzenlenmesine üriner diversiyon denir. Buradaki amaç, idrarın böbreklerden sürekli ve güvenli biçimde vücuttan uzaklaştırılmasını sağlamaktır. Bu sayede böbrek fonksiyonları korunur ve idrar birikimine bağlı enfeksiyon veya böbrek hasarı önlenir.

İki temel üriner diversiyondan bahsedilebilir. İlki yapay mesane ya da ortotopik mesane olarak tanımlanan hastanın bağırsağının bir kısmından yeni bir mesane yapılmasını ve üretraya bağlanmasının içeren prosedür, ikincisi ise ürostomi yani üreterleri yine bir parça bağırsak kullanarak vücut dışına bağlayıp buradan idrarın bir torbaya akmasını içeren prosedür. Her iki uygulamada günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır. Peki, hangisi daha iyi, hangi hastada hangi uygulama düşünülür?

Yapay Mesane

Günümüzün en gelişmiş üriner diversiyon yöntemidir. Hastanın vücudunun dışında herhangi bir torba olmaz. Hastanın gerçek mesanesi çıkarılmış yerine bağırsaktan yapılmış yeni bir mesane takılmıştır.  Ancak bu yöntem her hasta için uygun değildir. Genel sağlık durumu iyi, böbrek fonksiyonları yerinde tercih edilebilir ve bu cerrahide tecrübe kazanmış cerrahlar tarafından yapılmalıdır. Bazı hastalarda istenen sonuç elde edilebilir ve hasta kanserinden kurtulmuş, sağlıklı, özgür bir biçimde yaşamına devam eder. En önemli komplikasyonlar ise idrar kaçırma ve enfeksiyondur. Ancak belirttiğimiz gibi her hasta için uygun olmayabilir. Literatüre bakıldığında kanser nedeniyle mesanesi çıkarılmış hastaların yüzde 20 ila 30’unda düşünülür.

Ürostomi

En yaygın üriner diversiyon yöntemidir. Hastanın bağırsağının bir bölümü bu yöntemde de kullanılır. Böbreklerden gelen üreterler bu bağırsak parçasına bağlanır. Bu bağırsak parçasının diğer ucu karın ön duvarına ağızlaştırılır. İdrar, bu açıklıktan vücut dışına yerleştirilen bir torbaya akar. En uzun süredir uygulanan, sonuçları iyi bilinen, güvenli bir uygulamadır.

Kutanöz Üreterostomi

Ürostominin bir çeşididir. Ancak bağırsaklar kullanılmaz ve üreterler doğrudan cilde ağızlaştırılır. Bu haliyle de çok sık uygulanan bir yöntem değildir. Tek böbrekli hastalarda bir nebze daha düşünülebilir bir uygulamadır. Ancak bağırsaklara bir nedenle müdahale etmenin mümkün olmadığı hastalarda doğrudan bu yöntem akla gelir. Bu işlemle ilgili istenmeyen ancak sık karşılaşılan bir durum, üreterde daralma olmasıdır. Bu nedenle de hastanın idrar yoluna stent takılır. Enfeksiyon riskleri de söz konusudur. Hastanın yakın takipte olması ve sürecinin titizlikle yönetilmesi gerekir.

Nefrostomi

Diğer uygulamalardan farklıdır. Aslında doğrudan bir üriner diversiyon yöntemi de değildir. Böbreğin fonksiyonlarını korumak, hidronefrozu gidermek için sırttan böbrekte bir delik açılarak idrarın buradan bir torbaya akması sağlanır. Geçici bir uygulamadır. Nihayetinde hastaya yukarıda belirttiğimiz üç yöntemden birinin uygulanması gerekir.