Vezikovajinal Fistül Nedir?
Mesane (idrar torbası) ile vajina arasında istenmeyen bir kanal oluşarak idrarın vajinaya sızmasına vezikovajinal fistül denir. Hastalar yaygın olarak idrar kaçırma şikayetiyle doktora başvurur. Vezikovajinal fistülün en sık belirtisi gece ve gündüz sürekli olan idrar kaçırmalardır. Hastaların mesanesinden vajinasına sürekli idrar kaçağı olur. Bu, sosyal hayatı doğrudan etkileyen ciddi bir probleme dönüşür.
Vezikovajinal Fistül Görülme Nedenleri
- Rahim alınma (histerektomi) gibi kadın hastalıkları ameliyatları geçirmek. Yapılan çalışmalarda vezikovajinal fistül vakalarının %75’inin histerektomi ameliyatı sonrası ortaya çıktığı bildirilmiştir.
- Mesaneyle vajina arasında apseli enfeksiyon oluşması
- Rahim ya da rahim ağzı kanseri nedeniyle ışın tedavisi (radyoterapi) görmek
- Genç yaşta yapılan doğumlar
- Zor ve uzamış doğumlar
- Açık olarak yapılan jinekolojik ameliyatlar
Vezikovajinal Fistülün Belirtileri Nedir?
- En temel belirti vajinadan istek dışı idrar gelmesidir. İstek dışı kaçan bu idrar devamlı olabileceği gibi fistülün büyüklüğüne göre aralıklarla da olabilir.
- Jinekolojik ameliyat sonrası karın, kasık ve yan ağrısı
- Bağırsaklarda ağrı atakları ve tıkanma hissi
- Yüksek ateş
- İdrar yolu enfeksiyonları
Vezikovajinal fistül jinekoloji ameliyatı kaynaklı geliştiyse operasyondan en geç 1 ay içinde belirtiler kendisini gösterir. Ancak doğum sonrası geliştiyse ilk 24 saatte belirti vermeye başlar. Radyoterapi sonrası gelişen fistüller ise kendisini daha geç gösterir. Belirtiler tedaviden 2 yıl sonra dahi ortaya çıkabilir.
Tanı: Hastalığın kesin tanısı sistoskopi (ucunda kamera olan ince alet) ile mesane içerisine girilerek fistül ağzının muayenesiyle konulur.
Tedavi
Hastalığın tedavisi cerrahidir. Açık veya kapalı (laparoskopik) ameliyat gerçekleştirilebilir. Açık cerrahiyle gerçekleştirilen vajinal yolla tamir ve abdominal yolla tamir ile kapalı gerçekleştirilen laparoskopik vezikovajinal fistül tamiri en sık uygulanan yöntemlerdir. Hastanın genel durumu, fistülün büyüklüğü, konumu ve neden geliştiği gibi faktörler göz önünde bulundurularak en doğru yöntem seçilir.
Vajinal yaklaşım
Vezikovajinal fistül tedavisinde en sık uygulanan yöntemdir. Ameliyat sonrasında hastada hızlı iyileşme görülür. Kanama ve komplikasyon riski düşüktür. Ancak bu yöntem mesane boynuna yakın ve basit fistüllerde yoğun olarak uygulanır. Doğuma bağlı gelişen ve vajinanın alt kısmında görülen fistüllerde sıklıkla başvurulan bir yöntemdir. Daha komplike vakalarda abdominal yaklaşım değerlendirilmelidir.
Abdominal Yaklaşım
Yüksek yerleşimli fistülü, düşük mesane kapasitesi, dar ve derin vajinası olan hastalarda abdominal yaklaşım tercih edilir. Vezikovajinal fistül komşu organlarla veya üreter ile ilişkiliyse, fistül ağzı 4 cm’den büyükse, hastalık radyoterapi sonrası ortaya çıktıysa yine abdominal tamir ilk seçenek olarak değerlendirilir.
Laparoskopik Vezikovajinal Fistül Tamiri
Uygun hastalar için vezikovajinal fistülün tamirinde kapalı cerrahinin sağladığı avantajları kullanmak mümkündür. Hızlı iyileşme, hastanede daha kısa yatış ve vücutta çok küçük kesi izlerinin olması bu yöntemin en önemli avantajlarıdır. Yapılan çalışmalarda doğru hastalara uygulandığında yüksek başarı oranları bildirilmiştir. İleri derece laparoskopik cerrahi eğitimi ve tecrübesi gerektirdiği için oldukça sınırlı sayıda cerrah tarafından uygulanabilmektedir. Son yıllarda robot yardımlı laparoskopik cerrahi ile de bu ameliyat gerçekleştirilmektedir.
İlk yapılan onarım cerrahisinin başarı oranı en yüksektir. Yapılan her yeni ameliyatta bağ dokularının gelişme ve tutma imkanı azalır. Fistül onarımının tecrübeli kliniklerde yapılması önerilmektedir.