Üretra Darlığı

Üretra darlığı ya da üretral striktür. Mesane ile idrar deliği arasındaki bağlantı borusu olan üretranın darlığıdır. Hem kadın hem erkeklerde görülmekle birlikte erkeklerde daha sık görülür. Üretra darlığı durumunda idranın tam olarak vücuttan çıkması mümkün olmaz. Sağlıklı bir üretrada böbreklerden çıkan idrar üreteri geçer, mesanede bir süre bekledikten sonra üretrayı da geçerek erkeklerde penis ucundan kadınlarda ise vajina girişinin hemen üstündeki delikten çıkış yapar. Ancak üretra darlığı olgularında idrar üretradan tam olarak geçemez. İdrarın bir kısmı mesanede birikir.

Üretra Nedir?

Üretra, üriner sistemin son bölümüdür. Üriner sistem yukarıdan aşağıya doğru, böbrekler, üreter, mesane ve üretradan oluşur. Üretra, mesaneden idrar deliğine dek uzanan bir boru şeklindedir. Kadınlarda 4 cm uzunluğundayken, erkeklerde 20 cm kadardır ve bu nedenle de bazı hastalıklara daha açıktır. Ayrıca erkeklerde üretranın bir kısmı prostat bezi tarafından çevrelenmiş bir haldedir. Üretranın 3-4 cm’lik bir kısmı prostat bezinin içinden geçer. Üretradaki bu bölüme prostatik üretra adı verilir.

Üretra Darlığı Nedir?

Mesaneden idrar deliğine kadar uzanan ve idrarın vücuttan çıkmadan önceki son durağı olan üretranın darlığıdır. Üretranın geçirdiği yaralanmalar, enfeksiyonlar ve bazı tıbbi müdahaleler nedeniyle üretra hasar alabilir. Gerilme ve kalınlaşma olabilir. Nihayetinde üretrada idrar yapmayı sekteye uğratacak bir darlık görülür. İdrar üretradan tamamıyla geçemez ve bir kısmı mesanede kalır.

Üretra Darlığı Belirtileri

Üretra darlığı nedeniyle hastalar idrarlarını rahatlıkla ve tamamıyla yapamazlar. Buna bağlı olarak idrar yapmayla ilgili bir dizi farklı problemle karşılaşırlar. Üretra darlığının belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• İdrar akışında kuvvetsizlik, tazyikte azalma, sızıntı şeklinde idrar yapma
• İdrar yapma esnasında ağrı
• Mesanedeki idrar tamamen boşaltılamadığı için sürekli idrara çıkma isteği ve hissi
• Mesanede sürekli bir doluluk hissi

Hastalığın ilerleyen evrelerinde mesanenin idrar depolama kapasitesi dolduğunda böbrekten çıkan idrar üreterde (böbrekler ve mesane arasındaki boru) birikmeye başlar. Bir süre sonra ise böbrekte üretilen idrar çıkacak bir yer bulamaz ve böbrekte kalır. Nihayetinde böbrek havuzcuklarında genişleme, hidronefroz olgusu ortaya çıkar. Bu da böbrek hasarına hatta böbrek yetmezliğine neden olabilir. Ayrıca idrar vücuttan tamamıyla tahliye edilemediği için sistit gibi idrar yolu enfeksiyonları ve prostatit gibi farklı üriner sistem enfeksiyonları görülebilir.

Tanı

Hasta yukarıda belirttiğimiz semptomlara sahipse üretra darlığı açısından değerlendirilir. Hasta öyküsü alınır ve hastanın fiziksel muayenesi yapılır. Kesin tanı için ise işeme testi (üroflowmetre) ve farklı radyolojik incelemelere başvurmak gerekir. İşeme testinde hastanın idrar akım hızı, idrar çıkarma miktarı ve idrar akım eğrisi incelenir. Üretrografi ve Retrograt üretrografi adı verilen idrar yoluna özel bir ilaç vererek üretrada darlık olup olmadığını gösteren filmler ile hastalığın kesin tanısı konabilir. Bu işlem klasik röntgen değil floroskopi adı verilen bir cihaz ile yapılır. Bu görüntüleme yöntemi sayesinde üretrada darlık olup olmadığı, darlığın konumu, uzunluğu ve birden fazla yerde darlık olup olmadığı görülür. Bu bilgiler ışığında ameliyat planlanır. Bazı olgularda MR taramasına ve ultrasonografiye de başvurulabilir.

Tedavi

Üretra darlığının tedavisi cerrahidir. Temel olarak iki ameliyat uygulanır. Endoskopik yöntemle kapalı olarak uygulanan darlığın kesilerek açılmasını kapsayan üretrotomi ameliyatı ve açık olarak yapılan üretroplasti ameliyatı. Üretrotomi ameliyatında ucunda ışık, kamera ve cerrahi enstrümanlar olan bir alet ile penis ucundan girilir. Üretranın dar olan bölümü kesilerek açılır. Bu ameliyattan özellikle üretradaki dar olan segmetin uzunluğu 2 cm’in altındaki hastalar kalıcı fayda görürken bazı hastalarda darlık tekrarlar. Bu durumda açık olarak yapılan üretroplasti ameliyatını değerlendirmek gerekebilir. Üretroplasti ameliyatında ise üretradaki dar segment tamamen kesilir, vücut dışına çıkarılır ve üretra yeniden bağlanır. Darlık 2 cm’den uzunsa veya üretrotomi ameliyatıyla kalıcı iyileşme sağlanamıyorsa bu yönteme başvurulur. Deneyimli ellerde yüksek başarı yüzdesiyle yapılan ve tam iyileşme sağlayabilen bir ameliyattır.

Kapalı Üretra Darlığı Ameliyatı (Üretrotomi İntern)

Üretra darlığı olgularında ilk ve en sık başvurulan tedavidir. İşlem ameliyathane ortamında ve genel anestezi altında yapılır. Bu yöntemde penis ucundan yaklaşık 1 cm çapında bir alet (üretratom) ile üretraya ulaşılır. Bu cihazın ucunda kamera, ışık ve daralmış üretrayı kesmek için gerekli olan soğuk bıçak veya lazer ışığı bulunur. Üretranın görüntüsü yüksek ışık altında ve büyütülmüş olarak cerrahın monitörüne yansır. Üretranın daralmış ve idrar akımını sekteye uğratan kısmı cerrahi enstrüman yardımıyla kesilir ve hastanın idrar yolu yeniden açılmış olur. Ameliyat yaklaşık 1 saat sürer. Ameliyatın ardından hastaya sonda takılır ve ortalama 3 gün bu sonda takılı kalır. Genellikle ameliyattan bir gün sonra hastaların tarburculuğu planlanır. Taburcu olduktan sonra 10-15 gün kadar hastaların ağır spor yapmaktan ve cinsel ilişkiye girmekten kaçınmaları önerilir.

Kapalı üretra darlığı ameliyatı sahip olduğu çeşitli avantajlar nedeniyle sık uygulanan bir tedavi yöntemidir. Ameliyat sonrası hastanın ciddi bir ağrısı olmaz, majör bir komplikasyon ile karşılaşma riski çok düşüktür, hasta ameliyattan bir gün sonra hatta aynı gün taburcu olabilir ve günlük yaşamına birkaç gün içinde geri dönebilir. Ayrıca ameliyat cerrah için de teknik olarak görece basit bir ameliyattır. Ancak ameliyatın başarı oranı tartışmalıdır. Darlığın uzunluğuna bağlı olarak ameliyatın erken dönemdeki başarı oranı yüzde 60 ila 75 arasıdır. Uzun dönemde ise bu oranlar düşmekte ve darlık tekrarlayabilmektedir. Üretrotomi ameliyatının 2 cm’in altı uzunluktaki darlıklarda daha iyi sonuç verdiği bilinmektedir.

Açık Üretra Darlığı Ameliyatı (Üretroplasti)

Üretra darlığı tedavisinde diğer bir tedavi seçeneği de üretroplasti ameliyatıdır. Bu ameliyat açık olarak yapılır. Üretradaki darlık 2 cm’den uzunsa ilk seçenek olarak üretroplasti ameliyatı değerlendirilir. Kapalı yöntemle kalıcı iyileşme sağlanamayan hastalarda da açık üretra darlığı ameliyatına başvurmak gerekir.  Üretroplasti ameliyatı üretradaki dar olan segmetin tamamen çıkarılmasını kapsar. Üretradaki darlık 2 cm’den kısa ise dar segment kesildikten sonra ise üretranın uç uca birleştirilmesi yeterlidir. Ancak darlık 2 cm’den uzunsa üretrayı yeniden bağlamak için greft dokusu gerekir. Kılsız penis cildinden ya da yanak mukozasından küçük bir parça alınır. Bu parça üretrayı birleştirmek için yama olarak kullanılır.

Ameliyatın kapsamına göre işlem 2-3 saat kadar sürebilir. Ameliyattan sonra hastamıza takılan sondanın ise ortalama 2 hafta kalması gerekir. Başarı oranı yüksek bir ameliyattır. Yüzde 90-95 civarı bir başarıyla kalıcı iyileşme sağlanabilmektedir.

Üretra Darlığında Dilatasyon Tedavisi

Üretra darlığında uygulanan bir diğer tedavi yöntemi de dilatasyondur. Bu tek başına bir tedavi değildir. Kapalı üretra darlığı ameliyatından sonra darlığın tekrarlamaması ya da tekrarlamanın geciktirilmesi için uygulanır. Bu yöntemde penis ucundan idrar kanalına belli aralıklarla özel bir metal madde sokarak darlığın tekrarlamaması amaçlanır. Bu işlem hastanın kendisi tarafından ya da hekim tarafından poliklinik ortamında yapılabilir. Ancak dilatasyon tedavisinin başarısı tartışmalıdır. Üretradaki darlığın tekrarlamasını engelleyemediği sadece bir nebze geciktirebildiği bildirilmektedir.