Üreteroskopi – Rigid Üreteroskopi (URS)

Rigid (sabit) üreteroskopi ile yapılan böbrek taşı tedavisi URS olarak adlandırılır.

Böbrek taşı tedavilerinin farklı alternatifleri mevcuttur. Daha önce PNL, RIRS ve ESWL tedavilerini incelemiştik. Taşın büyüklüğüne ve konumuna göre seçilen tedavi türü değişse de bu üç alternatif birbirinin yerine kullanılmaktadır. Bu yöntemlerle böbreğin içinde yer alan taş vücut dışına çıkarılır veya taşın idrarla atılması beklenir. Kimi zaman böbrek taşı kendiliğinden veya bir işlem sonucu böbrekten çıkar. Fakat şeklinden veya büyüklüğünden dolayı idrar kanalından aşağı inemez. İdrar yolunda sıkışıp kalır. Bu durumda başvurulan tedavi ise URS olur. URS’de hastanın vücudunda bir kesi yapılmaz. Hastanın idrar yolundan üreteroskop adı verilen bir cihazla girilir. Taş kırma aleti ile böbrek taşına müdahale edilir ve parçalara ayırılır. Büyük parçalar basket adı verilen ekipman yardımıyla işlem sırasında vücut dışına çıkarılır. Geride kalan toz haline gelmiş taşların ise idrar yoluyla atılması beklenir.

URS Nasıl Uygulanır?

URS ameliyathane ortamında ve sıklıkla genel anestezi altında yapılır. Rigid (sabit) bir üretereskop ile hastanın idrar yoluna girdikten sonra taşa ulaşılır. Bu noktada lazer veya pnömotik taş kırma ekipmanları ile böbrek taşı parçalara ayrılır. Ardından büyük taşlar basket adı verilen aletle vücut dışına çıkarılır. Küçük taşlar ise idrar yoluyla rahatlıkla atılır.

Taşın boyutuna ve sertliğine bağlı olarak işlem 30-60 dakika arasında sürer. Operasyonun sonunda ise üretere bir ucu böbrekte bir ucu mesanede olan double-j (DJ) adı verilen ince, plastik bir stent yerleştirilir. Bu stentin takılma nedeni farklılık gösterebilir. Taş üreter duvarlarına yapışıksa, işlem uzun sürmüşse, işlem esnasında üreterde hasar meydana gelmişse veya sadece tedbir amaçlı dj stent takılabilir. URS operasyonundan 1-6 hafta sonra ise sistoskopi eşliğinde stent çekilir. 2 aydan daha uzun bir süre vücutta kalmamasına mutlaka dikkat edilmelidir.

Kimlere Uygulanabilir

Böbrek taşı idrar kanalında yer alıyorsa ilk seçenek olarak URS tedavisine başvurulur. Böbrek taşları kimi zaman kendiliğinden hareket ederek böbreğin dışına çıkar ancak hacminden dolayı idrar yolunda tıkalı kalır. Ayrıca ESWL tedavisinin ardından da tam olarak parçalanamayan taş böbrekten çıktıktan sonra idrar yolunda sıkışabilir. Bu durumda da hastaya URS uygulanır.

Kimlere Uygulanmaz

Taş, böbrek odacıklarının içinde yer alıyorsa bu yönteme başvurulmaz. Aktif idrar yolu enfeksiyonu, ciddi kanama problemleri veya bacaklarında ortopedik bozukluğu olan hastalara uygulanmaz. Ayrıca işlem genel anestezi altında yapıldığı için anesteziye uygun olmayan hastalara uygulanamaz.

URS Avantajları

• Hastaya herhangi bir kesi yapılmaz. İşlem, idrar yolundan çok ince bir tel ile girilerek yapılır.
• Hastalar aynı gün içerisinde taburcu edilebilir.
• En fazla 2-3 gün içinde ise normal hayatlarına geri dönebilir.

URS Sonrası Hastaları Ne Bekler

İşlem sonrası hastalarda,

• İdrar yaparken yanma hissi
• İdrarla birlikte gelen az miktarda kan
• Sık ve acil olarak idrara çıkma ihtiyacı görülebilir. Bu şikayetler sıklıkla işlemden birkaç gün sonra kendiliğinden kaybolur.

İşlemden Sonra Hangi Durumlarda Doktorumu Aramalıyım?

• Düşmeyen 38.5 üstü ateş
• İdrar yaparken yanma hissi oluşumu normaldir. Ancak bu durum birkaç hafta içinde geçer ve hafif seyreder. Yanma şiddetliyse veya bir iki hafta içinde dahi geçmediyse
• İdrar yapamıyorsanız
• İdrarda çok miktarda kan varsa
• Yan ağrısı çekmeye devam ediyorsanız doktorunuzla iletişime geçmelisiniz.

RIRS ve URS arasında ne fark vardır?

RIRS ve URS birbirine oldukça benzeyen işlemlerdir. İki yöntemde de hastanın vücudunda bir delik açılmaz. İdrar deliğinden içeri girilir. URS’de rigid (sabit) bir üreteroskopi kullanılır. RIRS’da ise flexible (eğilebilen) üreteroskop kullanılır. RIRS işlemini URS’nin gelişmiş versiyonu olarak tanımlamak mümkündür. URS’de idrar kanalında bulunan taşlara müdahale edilir. RIRS ile böbreğin içinde bulunan taşları tedavi etmek mümkündür.

RIRS Hakkında Ayrıntılar İçin Tıklayınız

URS Sık Sorulan Sorular

Hasta ve hasta yakınları tarafından böbrek taşı tedavisinde URS’ye dair sık sorulan soruları cevapladık.

Böbrek taşı tedavisi için URS ilk alternatif midir?

Börek taşı, kendiliğinden veya bir işlem sonucu böbrekten çıkıp idrar yoluna girer. Taşların çoğu üreterde takılmadan vücut dışına çıkar. Ancak kimi zaman böbrek taşı, üreterde takılıp kalabilir. Bu durumda URS ameliyatı ilk tercihimizdir. Yani, böbreğin içinde olmayıp idrar yolunda bulunan taşlarda ilk alternatif URS’dir.

İşlemden sonra hastalar nelere dikkat etmelidir?

İşlem sırasında her şey yolunda gittiyse URS ameliyatından 4-5 saat sonra hastanın sondası çıkarılır. Normal yolla idrara çıkması kontrol edilir. Ardından taburculuk işlemi yapılır. Genel sağlık durumuna göre hastalarımız ameliyatın yapıldığı akşam ya da bir sonraki günün sabahı taburcu edilir.

Eve dönüşte hastalarımız günlük yaşamlarına devam edebilir. Bol su içmeleri ve diyetlerine dikkat etmeleri yeterlidir. İşlemden sonraki bir iki gün idrarda yanma, az miktarda kan, çabucak tuvalete gitme gibi durumlar olabilir. Bunlar normaldir. Bu süre zarfında hastalarımız evde istirahat edebilir.

URS sırasında hastaya double-j kateter takılmış olabilir. Bu katater işlemden 1-6 hafta sonra sistoskopi eşliğinde çekilir.

Rigid Üreteroskopi (URS)’den sonra sonda takılır mı?

Evet. URS ameliyatı sonrası sonda takılır. Hastanın idrarını kolay yapması sağlanır. Çıkan idrar ve taş parçacıkları izlenir. 4-5 saat içinde sonda çıkarılır.

URS ameliyatında böbrek taşının kırılmama ihtimali var mı?

URS işlemi idrar kanalında takılı kalan taşlara uygulanır. Bu taşlar, ya böbrekten kendi çıkabilecek kadar küçüktür ya da ESWL, PNL gibi işlemlerin ardından büyük bir taşın vücuttan çıkamayan küçük parçalarıdır. Yani, URS ameliyatında genellikle küçük taşlara müdahale ederiz.  Bu nedenle böbrek taşının kırılmama riski oldukça düşüktür.

URS ameliyatında böbrek taşını lazer yardımıyla kırıyoruz. Burada iki alternatif söz konusudur. Ya cerrah tüm taşı un ufak eder ve idrarla birlikte tüm parçaların dışarı çıkmasını bekler ya da idrar deliğinden geçebilecek olan büyük parçaları basket dediğimiz aletle işlem sırasında vücut dışına çıkarır. Geride kalan az miktarda kırıntının ise yine idrarla dışarı çıkması beklenir.

Taş tamamen kırıntı halini getirilemediyse yine idrar yolunun bir noktasında kalma riski taşır. Bu da hastaya sorun çıkarır. Nihayetinde ikinci bir işlem kaçınılmaz olur. Biz, işlem sırasında mümkün olan tüm taşları vücut dışına çıkarmayı ve içerde daha az miktarda taş kırıntısı bırakmayı tercih ediyoruz. Bu sayede oldukça iyi sonuçlar elde ediyoruz.

URS’den sonra tekrar ameliyat olmak gerekir mi?

Bir üst soruda belirttiğimiz gibi işlem sonrası vücutta taş kaldıysa ve hasta bu taşları idrarla atamadıysa ikinci bir ameliyat gerekebilir. Taşından kurtulamayan hastanın şikayetleri devam eder, hatta artar. Bu durumda, ikinci bir ameliyat kaçınılmaz olur.

URS ameliyatı acı verir mi?

İşlem genel anestezi altında yapılır. Bu sayede hasta işlem sırasında bir ağrı duymaz. Ameliyat sonrası idrar yaparken ağrı söz konusu olabilir. Bunun nedeni idrar yoluna müdahale edilmesi ve taş kırıntılarının idrar yoluyla dökülmeye devam etmesidir.

Rigid Üreteroskopi (URS) böbreğe zarar verir mi?

URS ameliyatında böbrekten çıkıp idrar yolunda takılan taşlara müdahale edilir. Yani, böbreğe ya hiç müdahale edilmez ya da çok az edilir. Bu nedenle böbreğe zarar verme riski söz konusu değildir. Ancak, her tıbbi müdahale gibi URS de çeşitli risklere sahiptir. Bunlardan en önemlisi idrar yoluna hasar vermektedir. Üreterin dar olması, taşın yapısı, eski aletlerle çalışması, hekimin yeterince tecrübe sahibi olmaması bu riski artırır. Üreterin zarar gördüğü durumlarda hasarın boyutu önemlidir. Geçici bir stentle kendiliğinden iyileşme sağlanabileceği gibi ilave bir ameliyat da gerekli olabilir. Tecrübeli hekimler tarafından donanımlı merkezlerde yapılan URS işleminde bu riskler minimize edilir.

URS ameliyatı çocuklara uygulanabilir mi?

Çocukların idrar kanalları ve böbrekleri yetişkinlere göre daha incedir. Öyle ki kimi zaman bebeklerin idrar yolunda dahi taş görülebilir. Bu taş küçük böbreklerine hasar verebilir. Bu durumda daha ince üreteroskopla işlemi yapmak gerekir. Tecrübeli ürologlar tarafından donanımlı merkezlerde güvenle uygulanabilir.

URS ameliyatının cinsel hayata bir etkisi var mıdır?

Diğer böbrek taşı tedavileri gibi URS ameliyatının da cinsel hayata herhangi bir olumsuz etkisi yoktur. URS, hem kadın hem erkek hastalarda güvenle uygulanabilen bir tedavidir.

URS işlemini SGK karşılıyor mu?

Evet, SGK anlaşmalı hastane ve kliniklerde maliyetin önemli bir kısmını SGK karşılamaktadır.