Taş Kırma – ESWL Nedir?

ESWL böbrek taşı hastalığında kullanılan bir sağlık teknolojisidir. Ses dalgalarıyla böbrek taşı kırma olarak özetlenebilir. ESWL’de hastaya girişimsel bir işlem yapılmaz. Vücut dışından ses dalgaları ile böbrek taş kırma işlemi yapılır ve parçalara ayrılır. Oldukça ufak hale gelen taş parçacıklarını hasta idrar yoluyla atar. Anestezisiz yapılan bu işlem ortalama 45 dakika sürer.

Taş Kırma İşlemi Öncesi Hazırlık

ESWL’de hastaya anestezi uygulanmaz. Bu yüzden ek özel bir hazırlık gerekmez. Şeker veya tansiyon ilacı kullanan hasta, ilaçlarını kullanmaya devam edebilir. Kan sulandırıcı ilaçların ise işlemden birkaç gün öncesi kesilmesi gerekir. Hastanın işlem sırasında ağrı hissetmemesi için ESWL öncesi ağrı kesici ilaçlar verilebilir.

Not: ESWL, taş hastalığı olan çocuk hastalarda da uygulanabilir. Hastanın yaşına göre anestezi gerekebilir.

Ses Dalgalarıyla Böbrek Taşı Kırma Nasıl Yapılır?

Ses dalgalarıyla böbrek taşı kırma işlemine başlamadan önce ilk olarak taşın tam konumu USG ile görüntülenir ve taşın olduğu noktaya odaklanılır. Ses dalgalarının taşa ulaşmasıyla birlikte hasta vücudunda bir titreşim hisseder ve “çıt” gibi sesler duyar. İşlem 30-45 dakikada tamamlanır. Taşın boyutu büyükse tek seans yeterli olmaz ve ek olarak 2 seans (en fazla) daha yapılabilir. Taşın idrar yoluyla atılması gerektiği için hastaya bol bol su içmesi iletilir.

ESWL Hangi Taşlara Uygulanır?

Taş hastalarının %90’ından fazlası ESWL yöntemi ile tedavi edilebilir. Bu sebeple taşın ses dalgaları ile kırılması taş hastalığının tedavisinde önemli bir yer tutar. Böbrek taşı 2 cm’den küçük olan hastalarda bu yönteme sıklıkla başvurulur.

Diğer Böbrek Taşı Tedavilerine Göre Avantajları

• PNL, URS ve RIRS yönteminde anestezi uygulanırken ESWL’de anesteziye gerek duyulmaz.
• PNL ve RIRS’de hastane yatışı gerekir, ESWL’de gerekmez.
• Cerrahi bir işlem değildir. Vücut dışından uygulanır.
• Özellikle uygun hastalarda küçük taşlara uygulanan ses dalgası ile böbrek taşı kırma yorumları genel olarak olumludur.

Diğer Yöntemlere Göre Dezavantajları

• Tek seansta işlem tamamlanmayabilir. Bu durumda maksimum 2 seans daha yapılır. Taşın sertliği veya büyüklüğünden dolayı tedavi tamamlanamadıysa diğer yöntemlere (PNL gibi) başvurulur.
• Diğer yöntemlerde büyük parçalar işlem sırasında alınır ve ufak parçaların idrarla atılması beklenir. Ancak ESWL’de taşın tüm parçaları idrarla atılır. Taş parçaları böbrekte veya üreterden aşağı inerken idrar yolunda kalabilir.

Not: ESWL en fazla 3 seans uygulanmalıdır.

ESWL Yapılmayacak Durumlar

• Gebelik
• Yüksek kanama riski olan kişilere
• İdrar yolu enfeksiyonu olanlara (Tedavi edilmemiş)
• Kontrol edilemeyen yüksek tansiyonu olanlar
• Karın içi damarlarda balonlaşması (Anevrizma) olanlar
• Çok şişman hastalar (cilt taş mesafesi 10 cm’den fazla olduğunda taş kırmanın başarısı düşer)
• İdrar yollarında tıkanıklık (Taş kırılsa dahi taş parçaları düşmez)
• Taşın çok sert olması
• 2 cm’den büyük taşlar
• Böbreğin alt tarafına yerleşen taşlar

Böbrek Taşı Tedavisinde ESWL’nin Rolü

ESWL, cerrahi bir işlem olmadığı ve hastaneye yatış gerektirmediği için birçok hastanın ilk tercihi olabiliyor. Biz de kliniğimizde küçük taşlarda ve uygun hastalarda ESWL uygulamasını değerlendiriyoruz. Ancak ESWL tamamen masum bir tedavi de değildir. Bu yüzden kesinlikle 3 seanstan fazla yapılmamalıdır. Taşın konumuna, büyüklüğüne ve sertliğine göre URS ve PNL tedavileri de uygulanabilir. Ayrıca son yıllarda yetenekli cerrahlar tarafından başarıyla uygulanan RIRS yöntemi de değerlendirilebilir.

ESWL Taş Kırma Sık Sorulan Sorular

Hasta ve hasta yakınları tarafından ESWL ile taş kırma işlemine dair sık sorulan soruları cevapladık.

Taş kırma için ESWL ilk alternatif midir?

ESWL, daha önce belirttiğimiz PNL, RIRS ve URS yöntemleriyle birlikte değerlendirilir. Cerrah, hasta öyküsünü ve taş özelliklerini göz önünde bulundurur. En doğru tedavi yöntemine karar verir. Taş 1 cm boyutlarındaysa, böbreğin alt kısmında değilse, daha önce ESWL uygulanmadıysa ve hastanın genel sağlık durumu da iyiyse ESWL ilk seçenek olarak belirtilebilir.

İşlemden sonra hastalar nelere dikkat etmelidir?

ESWL sonrası hastalar evine, işine, günlük hayatına dönebilir. Günlük bir saat yürüyüş yapmak ve 2 buçuk- 3 litre su içmek ise taşların dökülmesini kolaylaştıracaktır.

ESWL’den sonra sonda takılır mı?

Hayır, sonda takılmaz. ESWL, böbrek taşı tedavileri arasında işlem sonrası sonda takılmayan tek yöntemdir. Hasta işlemden sonra evine gidebilir.

Böbrek taşının kırılmama ihtimali var mı?

İstatistiklere göre ESWL, her on böbrek taşından yedisini kırma kapasitesine sahiptir. Ancak boyutu, konumu veya sertliği gereği bazı taşlar kırılamayabilir. Bazen de uygulayıcı yeterli tecrübeye sahip olmayabilir. ESWL uygulanan taşların ortalama yüzde onluk bir kısmı belirttiğimiz nedenlerle kırılamaz. Bazen de taş kırılır ancak tamamen toz haline gelemediği için idrar yolunda tıkalı kalır. Bu durumda URS dediğimiz operasyona ihtiyaç duyulur.

ESWL’den sonra tekrar ameliyat olmak gerekir mi?

ESWL işleminde böbrek taşı tam olarak kırılamazsa PNL veya RIRS yöntemine başvurulur. Taş kırılır ancak büyük parçalar idrar yolunda tıkalı kalırsa URS uygulanır. Ayrıca böbrek taşının her zaman yeniden oluşma ihtimali vardır. Bazı böbrekler sürekli taş üretmeye meyil eder. Belirttiğimiz yöntemlerden biriyle böbrek taşı tedavi edilse dahi, bir süre sonra vücudun taş üretme riski her zaman vardır. Böbrekte tekrar taş oluşmaması için beslenmeye ve su tüketimine dikkat etmek gerekir. Ayrıca, böbrekten çıkan taşın analizi yapılmalı ve taşın türüne göre hastaya diyet verilmelidir.

ESWL zararlı mıdır?

ESWL, tamamen masum bir uygulama değildir. Fazla uygulandığı takdirde hem böbrekte hem de böbreğin çevre dokularında hasara yol açabilir; kanama, pankreatit ve ürosepsis görülebilir. Bu yüzden ESWL en fazla üç kez uygulanmalıdır. ESWL uygulamasına karar verirken de hasta hikayesi ve taş özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır.

ESWL acı verir mi?

Hayır. ESWL ciddi bir acı vermez. Hastanede yatış gerektirmez, anesteziye ihtiyaç duyulmaz. Hissedilen tek şey, dalgalar vücuttan geçerken duyulan hafif batmalardır. Bu özellikleriyle ESWL gerçekten önemli bir sağlık teknolojisidir. Hasta işlem sırasında ya da işlemden sonra ağrı hissederse ağrı kesicilere başvurulabilir.

ESWL ile taş kırma böbreğe zarar verir mi?

ESWL’nin böbreğe verdiği bir hasar yoktur veya çok azdır. Ancak biz bu az hasarın da olmasını istemeyiz. Çünkü böbrekteki her bir nefron kıymetlidir. Yapılan çalışmalar ESWL uygulamasının büyük taşlarda tercih edilmemesini bildirmektedir. Bunun nedeni, hem taşın kırılmaması ve birden çok seansa ihtiyaç duyulması hem de böbrekte hasar oluşması ve hipertansiyon riskinin ortaya çıkmasıdır. Bu nedenle EWSL 2 cm’e kadar olan böbrek taşlarında uygulanmalıdır. Ayrıca taşın konumuna da dikkat edilmelidir.

ESWL işlemini SGK karşılıyor mu?

Evet, SGK anlaşmalı hastane ve kliniklerde maliyetin önemli bir kısmını SGK karşılamaktadır.

 

Not: Bu içerik Üroloji Uzmanı Doç. Dr. Serdar Aykan tarafından yazılmıştır. Dr. Aykan ürolojik hastalıkların tanı ve tedavisi üzerine 20 yıldan uzun bir kariyere sahiptir. Randevu ve detaylı bilgi almak için telefon ve mail üzerinden kendisine ulaşabilirsiniz.

• Telefon: 0553 876 8 876
• Mail: drserdaraykan@gmail.com