Prostat Büyümesi Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

İyi huylu prostat büyümesi (BPH) olarak tanımladığımız, özellikle 50 yaş üzeri erkeklerde karşılaştığımız ürolojik bir hastalıktır. Halk arasında Prostat Hastalığı olarak da adlandırılır. Prostat bezinde salgı yapan hücrelerin aşırı çoğalması ile oluşur. Çoğalan bu hücreler prostat bezini de hacim olarak büyütür ve idrar çıkışında daralmaya yol açar. Bunun sonucunda da hastalar idrar yapmakta çeşitli sorunlar yaşayabilirler.

Prostat Büyümesi Belirtileri Nelerdir?

Prostat bezi idrar torbası ile üretra arasında konumlanmıştır. Bu organın büyümesi ile idrar çıkış kanalı daralır ve hastalarda idrar yapma bozuklukları görülür. BPH kolaylıkla tedavi edilebilen bir hastalık olmasına karşın bireylerin günlük aktivitelerini ciddi anlamda olumsuz etkiler. Hastalarda tıkanmaya (obstrüktif) ve idrar kesesinin uyarılmasına bağlı (irritatif) çeşitli belirtiler görülür.

Tıkanmaya Bağlı Yakınmalar (Obstrüktif):

• İdrar kuvvetinde ve kalınlığında azalma
• İdrara başlamakta güçlük ve kimi zaman idrar yapamama
• Kesik kesik idrar yapma
• İdrar bittikten sonra damlama olması
• İdrarı tam boşaltamama hissi

İdrar Kesesinin Uyarılmasına Bağlı Yakınmalar (İrritatif):

• Gün içinde sık sık idrara çıkma
• Bir anda gelen idrar yapma isteği
• İdrar hissi ile tuvalete gidip yapamama
• İdrar yaparken yanma
• Gece uykudan idrara kalkma

Tanı: Prostat Muayenesi Nasıl Yapılır?

Prostat büyümesinde tanı için ilk olarak parmakla rektal muayene yapılır. Ayrıca hastanın PSA değerine bakılır. PSA bir kan parametresidir. Üroflow ve USG de prostat büyümesi tanısında başvurduğumuz diğer yöntemlerdir:

• Prostat Spesifik Antijen (PSA): Prostattan salgılanan bir enzimdir. Kan analizi ile ölçülür. Temel olarak prostat kanseri tanısında kullanılan bir testtir. Ancak işeme şikayeti olan ve tedavi edilmesi gereken hastalardan mutlaka istenir. 50 yaşını geçmiş her sağlıklı erkeğin de bu testi yaptırması önerilir.
• Parmakla rektal muayene: Anüsten girilerek parmakla rektumun muayene edilmesidir. Rektum ve prostatı ince bir zar ayırır. Bu sayede prostat bezinin büyüklüğü, kıvamı, bir nodül olup olamadığı bu şekilde güvenle kontrol edilir.
• İdrar tahlili ve kültürü: İdrar mikroskopisinde kan, iltihap hücresi, bakteri ve protein bakılır.
• Üre ve Kreatinin değerlendirilmesi: Kandan bakılır. Temelde böbrek fonksiyonlarının değerlendirilmesinde kullanılan parametrelerdir. Ancak prostat büyümesi(BPH) hastalarında işemenin tam olarak yapılamamasından dolayı idrar tekrar böbreğe çıkabilmektedir. Bu da böbrekte şişmeden böbrek yetmezliğine kadar farklı sağlık problemine yol açabilir.
• Ultrasonografi: Prostat bezinin büyüklüğü, idrar torbasının kapasitesi, böbreklerin yapısal durumu kontrol edilir. Tedaviye başlamadan mutlaka bakılmalıdır.
• Üroflowmetri (İdrar akış hızı testi): İşeme kuvvetini ölçer. Tedavi öncesi ve sonrası tekrarlanır. Hastanın iyileşme durumu kontrol edilir.
• Sistoskopi: İyi huylu prostat büyümesinde seyrek başvurulan bir yöntemdir. Daha çok üretra darlığı veya kanser şüphesi olan hastalarda tercih edilir.

Prostat Neden Olur? (BPH Nedenleri)

Prostat büyümesinin en önemli nedeni kaçınılamaz ve önlenemez olan yaşlanmadır. 50 yaşını geçen her erkek yaşamının bir döneminde prostat büyümesi riski ile karşı karşıya kalabilir. Hastalığın seyri ve gündelik yaşama etkileri de zamanla artar. 50 yaş üzeri prostat büyümesi hastalarının yaklaşık yarısında ciddi semptomlar olurken 80’li yaşlara gelindiğinde bu oran yüzde 90’a kadar çıkar. Diğer nedenler ise şu şekildedir:

• Aile Öyküsü: Baba, dede, amca veya dayıda prostat büyümesi varsa kişinin kendisinin de bu hastalığa yakalanma oranı toplumun geri kalanına göre bir nebze daha yüksektir.
• Diyabet ve Kalp Hastalığı: Bu iki hastalığın da iyi huylu prostat büyümesi riskini artırdığı bilinmektedir.
• Yaşam Tarzı: Obezite, sigara kullanımı, yetersiz beslenme birçok ürolojik hastalığa zemin hazırlar.
• Çevresel faktörler: Bireyin maruz kaldığı kimyasal maddeler veya zararlı ışınların da hastalığa neden olabileceği düşünülmektedir.

Prostat Büyümesi Tedavisi

Prostat büyümesi tedavisine başlamadan önce hastanın yaşadığı problemlerin ciddiyeti değerlendirilir. Prostat yaşam boyu büyüme eğiliminde olan bir organdır ve her prostat büyümesinde ameliyata başvurulmaz.

Prostat büyümesi olan hastaların yaklaşık %30’unda tedaviye gerek duyulmaz. Hastanın şikayetleri hafifse ve bir komplikasyon da söz konusu değilse hemen tedaviye başvurmak yerine hastaya yaşam tarzı değişiklikleri ve yılda bir kontrol önerilir. Ancak hastanın yaşam kalitesi düştüyse idrar yapmada problem yaşıyorsa, komplikasyonlar geliştiyse derhal tedaviye başvurmak gerekir. Peki, tedavi seçenekleri nelerdir:

İlaç Tedavisi

Hastanın şikayetleri çok yoğunlaşmadıysa cerrahi müdahaleleri düşünmeden önce ilk aşamada ilaç tedavisi uygulanır.

TUR (Prostat Basit Büyümesi Ameliyatı)

1930’lu yıllardan beri uygulanan ve gelişen teknolojiyle hala güvenle yapmaya devam ettiğimiz cerrahi bir müdahaledir. Prostatın kabuğu değil sadece büyümüş olan orta bölümü çıkarılır. Yoğun olarak prostat hacmi 30-100 mm olan hastalarda tercih edilir.

Greenlight Lazer

Prostat büyümesinin tedavisi için sıklıkla lazer teknolojisine başvurulur. Genel olarak iki tip lazer yöntemi vardır: doku kesici lazerler ve doku buharlaştırıcı lazerler. Prostat dokusunu buharlaştırarak tedavinin gerçekleştirildiği metotlardan biri de Greenlight Lazer’dir. Uygulama esnasında cerrah, üretradan prostat bezine bir sistoskop yerleştirir. Sistoskopun içinden ince bir lif geçirerek üretrada tıkanmanın olduğu noktaya ulaşır. Büyüyen prostat dokusunu buharlaştırarak yok eder.

HoLEP

Bir diğer lazer tedavisi olan HoLEP’te Holmium adı verilen teknolojiyle büyüyen prostat dokusu kesilerek vücut dışına çıkarılır. Özellikle son yıllarda tecrübeli cerrahlar tarafından prostat hacminin 100 mm’yi geçtiği vakalarda sıklıkla başvurulan bir yöntem olmuştur.

Holep Ameliyatı Hakkında Daha Fazla Bilgi Alabilirsiniz!

BipoLEP

HoLEP ile benzerlik gösterir. Yalnızca prostatı keserken kullanılan enerji farklıdır. HoLEP’te holmium lazer kullanılırken BipoLEP’te bipolar enerji kullanılır. Büyüyen prostat dokusu yok edilir.

Sık Sorulan Sorular

Bende prostat var mı?

Hastalar, konuşma dilinde prostat hastalığını “bende prostat var” olarak dile getirebilir. Ancak her erkekte prostat vardır. Prostat bir hastalık değil organdır. Prostatın çeşitli hastalıkları vardır: prostat büyümesi (BPH), prostat kanseri ve prostatit (prostat iltihabı)

Prostat büyümesi ile prostat kanseri arasındaki fark nedir?

Prostat büyümesi ve prostat kanseri birbirinden tamamen farklı iki hastalıktır. Prostat büyümesi, iyi huylu prostat büyümesi olarak da adlandırılır ve prostatın büyümesi anlamına gelir. İdrar yapmakta ciddi sıkıntılara yol açtığı için önemli bir hastalık olarak değerlendirilir. Prostat kanseri ise bir kanser türüdür. Prostatın içinde bir kitle oluşur,  zamanla büyür ve diğer organlara yayılmaya çalışır. Prostat büyümesinde ise böyle bir yayılım söz konusu değildir.

Prostat büyümesine ne iyi gelir?

Sağlıklı beslenme her konuda olduğu gibi prostat büyümesi riskini azaltmak için de birebir. Peki, hangi besinleri tüketmek faydalı olabilir?

• Çiğ ya da az haşlanmış sebze: Günde üç porsiyona kadar tüketilebilir. Prostat sağlığını korumaya ve prostat büyümesi sonucu meydana gelebilecek iltihaplanmaya karşı vücudu güçlendirir.
• C vitamini: Portakal, mandalina, greyfurt gibi meyveler c vitamini deposudur. Ayrıca günde bir adet kırmızı kapya biber, yeşil yapraklı sebzelerden oluşan bir porsiyon ve kuşburnu tüketimi prostat büyümesine karşı tüketilebilecek besinlerdir.
• Bitkisel beslenme: Hayvansal besin tüketimini azaltmakta fayda var. Süt, süt ürünleri ve kırmızı et tüketimini sınırlamak prostat büyümesi riskine karşı alınacak önlemlerden biri olabilir. Örneğin, haftanın sadece bir veya iki günü kırmızı et yemek gayet yeterli olacaktır. Diğer günler nohut, ıspanak, mantar, yeşil mercimek gibi gıdaları tüketebilirsiniz. Bunlar ayrıca çinko minarelini bol miktarda içeren besinlerdir. Et tüketmeden nasıl zinde ve güçlü kalırım diyenler için ise uç bir örnek olmakla birlikte Netflix’in Gamechangers belgesini izlemelerini öneririm.
• Bağışıklık sistemini güçlendiren gıdalar: Siyah turp, karahindiba otu, bir kaşık zerdeçal, soğan ve sarımsak bağışıklığı güçlendirmeye faydalı besinlerdir. Güçlü bir bağışıklık sistemi, prostatit ve prostat kanserine karşı vücudu daha dirençli hale getirecektir.
• Balık: Mümkünse haftada bir gün balık tüketin. Farklı nedenlerle balık yiyemiyorsanız hekim tavsiyesiyle omega-3 yağ takviyesi de alınabilir.

Prostat büyümesi sertleşmeyi etkiler mi?

Evet etkileyebilir. Prostat idrar yapma ve sertleşmeyi sağlayan doku ve kaslara komşu bir organdır. Bu organın büyümesi diğer doku ve kaslara baskı uygular. Nihayetinde de idrar yapma ve sertleşme gibi problemler ortaya çıkar. Bilindiği gibi prostat büyümesinin ilk belirtisi de idrar yapmada karşılaşılan sorunlardır. Prostatın büyümesi fiziksel olarak sertleşmeyi olanaklı kılan kasları etkilemese bile idrarında kan gören, sık idrara çıkan, idrar yaparken sızı hisseden erkek cinsellikten soğuyabilir ve sertleşme sorunu yaşayabilir.

Prostat büyüklüğü kaç gram olmalı?

Normal bir prostatın çapı yaklaşık olarak 4 cm, ağırlığı ise 25-30 gr kadardır. Büyüyen prostatın doğal olarak ağırlığı artar ve 60, 80, 100 grama kadar ulaşabilir. Prostatın büyüklüğüne göre en doğru tedavi yöntemi tercih edilmelidir.

Prostat büyümesi nasıl önlenir?

Maalesef prostatın büyümesini engelleyen bir yöntem yoktur. Prostat bezi 40’lı yaşlardan itibaren büyümeye başlar ve yaşamın sonuna kadar devam eder. Prostat büyümesi yaygın bir durum olmakla birlikte her erkekte aynı düzeyde sorun oluşturmaz. İdrar yapma fonksiyonunda problem oluşan hastaların tedavi edilmesi gerekirken bazı hastalar tedaviye ihtiyaç duymadan yaşamına devam eder.

Yaşa göre PSA değeri kaç olmalı?

Yaşa bağlı olarak değişir ve her yıl 0.05 ng/m artış gösterir:

• 40-49 yaş için 2.5 ng/ml
• 50-59 yaş için 3.5 ng/ml
• 60-69 yaş için 4.5 ng/ml
• 70 yaş ve üzeri için 6.5 ng/ml en üst değerlerdir.

Prostat büyümesi kansere dönüşür mü?

Prostat büyümesi kansere dönüşmez. Ancak prostat büyümesi tedavi edildikten sonra, prostatın farklı bir hastalığı olarak kanser ortaya çıkabilir. Prostat büyümesinde prostatın iç dokusuna müdahale edilir. Kanser ise sıklıkla prostatın dış kabuk kısmında gelişir. Prostat büyümesi ameliyatında çıkarılan dokunun patolojiye gönderilmesi ve incelenmesi, kanser oluşma riski açısından bir fikir verebilir.

Prostat büyümesi ameliyatı sonrası prostat tekrar büyüyebilir mi?

Tedavi yöntemine göre değişir. TUR ve Greenlight Lazer gibi sadece prostatın büyümüş kısmına müdahale edilen yöntemlerde geride kalan prostat tekrar büyüme eğiliminde olabilir. Ancak HoLEP yönteminde prostatın iç dokusu tamamen alındığı ve sadece kabuk kısmı bırakıldığı için prostatın tekrar büyüme olasılığı oldukça azdır.

Prostat büyümesi ameliyatı sonrası idrar kaçırma olur mu?

Prostat kanseri ameliyatı ile karşılaştırıldığında prostat büyümesi ameliyatı sonrası idrar kaçırma riski oldukça düşüktür. (Ortalama yüzde 1) Ancak iki ameliyattan sonra da çok büyük oranda kalıcı idrar kaçırma görülmez. Burada önemli olan işlem sırasında idrar yapmayı sağlayan kaslara müdahale etmemektir. Bu nedenle yüksek teknolojiye sahip merkezlerde, deneyimli hekimler tarafından operasyonun yapılması önemlidir.

Prostat büyümesi ameliyatı sonrası cinsel ilişki mümkün mü?

Evet. Prostat büyümesi ameliyatı sonrası hasta sertleşebilir ve boşalabilir. Ancak boşalma esnasında “geri boşalma” olarak adlandırılan durum görülebilir. Hasta boşalır ancak meni dışarı çıkmaz, mesaneye gider, sonrasında idrarla atılır. Bu durum geçici olabileceği gibi kalıcı da olabilir. Bu noktada normal yolla çocuk sahibi olmak mümkün olmaz ve tüp bebek tedavisine başvurmak gerekebilir. Ameliyatın deneyimli cerrahlar tarafından gerçekleştirilmesi bu riski de minimize edecektir.

Eczanelerde satılan bitkisel prostat ilaçları güvenilir mi?

Prostat büyümesi üroloji uzmanı tarafından tedavi edilir. Bu yüzden eczanede ya da internette “prostata iyi geliyor” şeklinde lanse edilen ilaçları bir tedavi yöntemi olarak değerlendirmemelisiniz. Karşınıza çıkan bu tür “bitkisel takviyeleri” kullanmadan önce mutlaka hekiminize danışmalısınız.