Erkeklerde Kısırlık Nedenleri ve Tedavisi

İnfertilite ya da kısırlık çiftlerin doğal yolla gebelik elde edememesinin temel nedenidir. İnfertilite kadın ve/veya erkek nedenli olabilir. Kadın infertilitesiyle kadın hastalıkları ve doğum uzmanları ilgilenirken erkek infertilitesiyle de biz üroloji uzmanları ilgilenmekteyiz. Erkeklerde kısırlık farklı nedenlerden kaynaklanabilir. Sorun sperm üretiminden, spermin yeterince olgunlaşmamasından kaynaklanabileceği gibi spermin transferiyle ilgili de olabilir. Erkeğin üreme sistemindeki çeşitli yapısal sorunlar, geçirilmiş enfeksiyonlar, travmalar ya da hormonal bozukluklar erkek infertilitesine zemin hazırlayabilir. Erkeklerde kısırlık nedenleri şu şekilde listelenebilir.

Sperm bozuklukları

Sperm üretimiyle ilgili sorunlar erkek infertilitesinin en önemli nedenlerinden biridir. Azospermi olarak tanımlanan erkek menisinde hiç sperm olmaması ve oligozoospermi olarak tanımlanan menide olması gerekenden daha az sperm olması erkeklerde kısırlığa neden olabilmektedir.

Varikosel

Varikosel, testis toplardamarlarındaki anormal genişlemelidir. Bu genişleme dışardan da rahatlıkla fark edilebilir. Varikosel, testisin beslenmesini sekteye uğratır. Bu da sperm üretiminde bozulmalara neden olur. Erkeklerin yaklaşık yüzde 20’sinde varikosel vardır. İnfertilitesi olan erkeklerin ise yaklaşık yüzde 4’ında sorun varikosel kaynaklıdır. Öte yandan varikosel tedavi edilebilen bir durumdur.  Yani erkeğin varikoseli tedavi edildiğinde herhangi bir yardımcı üreme yöntemine başvurmadan doğal yolla gebelik mümkün olabilir.

Retrograd Ejakülasyon (Geriye Boşalma)

Retrograd ejakülasyon ya da geri boşalma meninin boşalma esnasında penisten çıkmamasıdır. Bunun yerine meni geriye doğru mesaneye atılır ve idrarla da vücut dışına çıkar. Bu senaryo doğal olarak da infertiliteye neden olmaktadır.  Retrograd ejakülasyon genç yaştaki hastalarda nadiren görülür. En önemli nedeni prostata yönelik yapılan cerrahi müdahalelerdir. Özellikle de prostat kanseri ameliyatıdır. Retrograd ejakülasyonu olan bir kişinin doğal yolla gebelik sağlaması mümkün olmaz. Ancak kişinin herhangi bir başka sağlık sorunu yoksa testis içinden sperm örnekleri mikroskobik olarak dışarı çıkarılarak IVF yöntemiyle gebelik mümkün olabilir.

İmmünolojik İnfertilite

Vücudun kendi kendine spermlere karşı antikor geliştirerek sperm hareketliliğini ve fonksiyonunu bozmasıdır. Bu durumun nedeni yaşanan çeşitli travmalar, enfeksiyonlar ya da ameliyatlar olabilir.

Obstrüksiyon (Meni Kanallarında Tıkanıklık)

Kişi yeterince sperm üretse dahi kimi zaman spermin iletildiği kanallarda oluşan bir tıkanıklık gebeliğe engel olabilir. Çeşitli enfeksiyon hastalıkları bu tıkanıklığa neden olabilir. Örneğin, epididimit olarak adlandırılan spermleri taşıma ve depolama görevini üstlenen epididimin (testislerin arkasında bulunan tüp şeklindeki yapı) iltihaplanması bu tür bir tıkanıklığa neden olabilir.

Hormonal Nedenler

Sperm ve testosteron üretimi beynimizdeki hipofiz bezinin LH ve FSH hormonlarını salgılaması ile mümkün olur. Ancak bu hormonlarda oluşan bir dengesizlik sperm üretimini sekteye uğratır.  Hormon ilaçlarları ile çözüm bulmak mümkün olabilir.

Kısırlık (Erkek İnfertilitesi) Nasıl Tedavi Edilebilir?

Doğal yollarla çocuk sahibi olamamanın nedeni hem erkekte hem kadında ya da sadece erkekte ise buna yönelik tedaviler planlanır. Erkek infertilitesinin esas nedeni tespit edildikten sonra bu doğrultuda uygun tedavi protokollerine başlanır. Bu uygulamalardan sonuç alındığı takdirde hastanın herhangi bir tüp bebek işlemine ihtiyacı olmadan doğal yollarla çocuk sahibi olması mümkün olabilir. Peki, erkek kısırlığının tedavisinde hangi seçeneklere sahibiz?

Cerrahi

Kısırlığın nedeni varikosel ise cerrahi tedavi ile sorun çözülebilir. Böylece tüp bebek uygulamasına dahi gerek olmadan çiftler doğal yolla çocuk sahibi olabilir. Ameliyattan sonra 3,6 ve 12. aylarda semen analizi yapılır.

Meni kanalında oluşan bir tıkanıklık da infertiliteye neden olabilir. Bu durumda boşalma esnasında erkekten meni gelmeyebilir. Genel anestezi altında ameliyathane ortamında vücutta bir kesi yapmadan penis ucundan girilerek bu tıkanıklık açılabilir. Bu müdahaleye de ejakülatör kanalın transuretral rezeksiyonu denir.

Bazı hastalarda testisin içinde bulunan epididim kanalında tıkanıklık olabilir. Bu durumda erkek testisinde sperm üretimi vardır ama bu tıkanıklık nedeniyle sperm dışarı atılamayabilir. Epididimo-vazostomi adı verilen tıkalı kanalın öncesi ile vas deferens arasında bir nevi köprü (anastomoz) kurma ameliyatı uygulanabilir.

İlaçlar

Bazı olgularda ilaç tedavisine de başvurulabilir. Örneğin mesane boynunda tam kapanamama nedeniyle meni mesaneye geri kaçabilir. Buradaki sorunu gidermek için hastaya çeşitli ilaçlar reçete edilebilir. Böylece meninin sağlıklı bir şekilde dışarıya atılması sağlanabilir.

Bazı erkeklerde ise sperm üretimi için gerekli olan hormon miktarı eksik olabilir. Böyle bir durumun olup olmadığı kan testleri ile ölçülür. Hormon tedavisi ile sorun giderilebilir. Sperm üretimi yeniden sağlanabilir. Çocuk sahibi olunabilir. Ancak hormon tedavisinin uzun süreli olduğu tedaviden sonuç almak için yaklaşık 1 yıla kadar beklenmesi gerektiği unutulmamalıdır.

Ek olarak erkeğin sperm kalitesini artırmaya yönelik de çeşitli ilaçlar mevcuttur. Ancak bu ilaçların sonuçları tartışmalıdır.

Kısırlık Tedavisinde Tüp Bebek

Yukarıda bahsettiğimiz tedavilerle sonuç alınamadığı takdirde tüp bebek uygulamasına geçilir. Erkeğin menisi laboratuvar ortamında mikroskop altında incelenip canlı spermler bulunup yumurta ile döllenerek rahim içine yerleştirilir. Erkek kısırlığı ve cerrahi dendiğinde ilk akla gelen uygulamalardan biri TESE’dir. TESE, testiste bir kesi yeri açıp mikroskop altında sperm hücresi arama işlemidir. Bulunan spermler laboratuvar ortamında incelenir ve canlı sperm hücresi bulunabilirse tedaviye tüp bebek ile devam edilir.