Böbrek Taşı Nedir, Neden Oluşur? Belirtileri ve Tedavileri Nelerdir?

Böbrek taşı hastalığı ilk aşamada küçük ağrılarla kendini gösteren sonrasında oldukça şiddetli sancılara dönüşebilen bir sağlık sorunudur. Bu yazımızda böbrek taşının belirtileri nelerdir? ve böbrekte taş olduğunu nasıl anlarız? sorularına cevap verdik. Ayrıca böbrek taşı düştüğünü nasıl anlarız ve böbrek taşı ağrısı nerelere vurur gibi soruların cevabını yanıtladık.

Bilindiği gibi böbrekler yaşamımıza sağlıkla devam edebilmemiz için vücuttaki atık maddelerin dışarı atılmasını sağlar. Yaşamımızı sağlıklı bir şekilde sürdürebilmek için sağlıklı böbreklere ihtiyaç duyarız ve böbreklerimizin vücudumuz için çok kıymetli bazı fonksiyonları vardır. Ancak tüm organlarımız gibi böbreklerimizde de çeşitli hastalıklar ve sorunlar meydana gelebilir. Bunlardan en bilineni ve yaygını ise böbrek taşı hastalığıdır. Kısaca böbrek taşı, idrardaki kimyasal ve minerallerin sertleşerek kristalize olması ve kristallerin birbirine yapışması sonucu meydana gelir.

Böbreklerimizde Neden Taş Oluşur ?

Böbrek taşı neden oluşur sorusunun tek ve kesin bir yanıtı yoktur. Aile öyküsü, beslenme, yaşanılan coğrafya, cinsiyet gibi çeşitli faktörlerin böbrek taşını oluşturduğu bilinmektedir. Diğer bazı faktörler:

• Aşırı hayvansal protein tüketimi
• Çok fazla D vitamini takviyesi
• Yetersiz ya da aşırı kalsiyum alımı
• Az sıvı tüketimi
• Obezite
• Hormon ve metabolizma bozuklukları
• Gut hastalığı
• Bağırsak hastalıkları
• Aile öyküsü: Anne ya da babanızda taş hastalığı varsa sizde de böbrek taşı oluşma riski normalden iki buçuk kat artar. Eğer kardeşiniz taş hastasıysa taş oluşumu riskiniz normalden tam 4 kat fazla olacaktır.
• Tuz kullanımının fazla olması
• Aşırı kahve ve kakao tüketimi
• İdrar yolu enfeksiyonları
• Böbreğin sahip olduğu yapısal bozukluklar

Not: Ülkemizde taş hastalığı oldukça sık görülmektedir. Her 10 kişiden birinin taş hastası olduğu düşünülmektedir.

Böbrek Taşı Belirtileri

Çok küçük taşlar idrar yolundan geçip kendiliğinden düşebilmektedir. Ancak boyutu büyüdükçe taş, böbrekten mesaneye geçmekte zorlanır ve üreterde sıkışabilir. Taşın konumuna ve boyutuna bağlı olarak hastalar genelde bu aşamada ağrı hissetmeye başlar ve bu ağrı yaygın olarak “yan ağrısı” olarak tanımlanır. Peki, böbreklerde taş oluşumunun diğer belirtileri nelerdir:

• Kaburgaların altı, yanı veya arkasında şiddetli ağrı
• Alt karın ve kasıklara yayılan ağrı
• Dalgalar halinde gelen ve yoğunluğu artan ağrı
• İdrar yaparken ağrı
• Pembe, kırmızı veya kahverengi renkli idrar
• Bulutlu veya kötü kokulu idrar
• Mide bulantısı ve kusma
• Sürekli idrara çıkma ihtiyacı
• Normalden daha sık idrara çıkma
• Ateş ve titreme

Not: Böbrek taşı olan kişilerin çok büyük bir kısmı ağrı hisseder. Her 10 böbrek taşı hastasından yalnızca birinde ağrı olmaz.

Taş Hastalığı Tanısı

Böbrek taşları fiziksel muayene, üriner sistem grafisi ve USG ile kolaylıkla tespit edilebilir. Bunun yanı sıra hastadan kan testleri ve tam idrar testi istenir. Ameliyat planlanan hastalarda ise ayrıca BT’ye başvurulur.

Böbrek Taşı Tedavisi İstanbul

Böbrek taşları 4 mm’den daha küçük olduğunda taşların yüzde 80’i kendiliğinden düşer. Büyüklük 6 mm’ye çıktığında ise kendiliğinden düşme oranı da %60’lara iner. Ancak taş büyüklüğü 6 mm’nin üstüne çıktığında bu taşların yalnızca %10’luk bir kısmı kendiliğinden düşmekte ve mutlaka tıbbi tedavi gerekmektedir.

İlaç Tedavisi: Bazı taşlar ilaçlar ile vücutta eritilebilir ve idrarla dışarı atılabilir. Ancak genel taş hastalarının yaklaşık %10’u ilaçla tedavi edilebilmektedir.

PNL: Böbrek taşı ameliyatıdır. 2 cm’den büyük taşlar için yaygın olarak başvurulan yöntemdir. 1 cm’lik küçük bir kesiden içeri girilerek taş kırılır ve vücut dışına çıkarılır.

URS: İdrar deliğinden çok ince bir tel ile girilerek taşların parçalanması işlemidir. Parçalara ayrılan taşın bir kısmı işlem sırasında alınırken küçük parçalar idrar ile atılır.

ESWL: 2 cm’den küçük taşlarda en sık başvurulan yöntemdir. ESWL vücut dışından böbrek taşlarını kıran bir sağlık teknolojisi olarak tanımlanabilir. Kırılan taşlar idrar ile atılır.

RIRS: İdrar deliğinden yine çok ince bir tel ile girilir. Üretereskop yardımıyla böbrek içinde bulunan taşa ulaşılır ve vücut dışına çıkarılır. Yaygın olarak küçük taşlarda kullanılmasına rağmen gelişen teknoloji ve tecrübeli cerrahlar ile daha büyük taşların da çıkarılması mümkündür. RIRS’de PNL ameliyatının aksine vücutta bir kesi olmadan işlem yapılabilmektedir.

Böbrek Taşları için Sık Sorulan Sorular

Hasta ve hasta yakınları tarafından böbrek taşına dair sık sorulan soruları cevapladık.

Böbrek taşı tekrarlar mı?

Yukarıda belirttiğimiz gibi böbrek taşları genetik ve çevresel faktörlere bağlı olarak gelişebilmektedir. Bazı böbrekler yaşam boyunca sürekli taş üretmeye meyil etmektedir. Daha sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemek hastalarımızın taş oluşuma karşı alabilecekleri en kritik önlemdir. Bol su içmek, egzersiz yapmak, hayvansal proteini azaltmak, tuz tüketiminden vazgeçmek bu önlemlerden bazılarıdır.

Böbrek taşı ağrısı nasıl geçer?

Böbrek taşı ağrısı taşın vücuttan atılmasıyla son bulur. Ancak taş vücut dışına çıkmadan da ağrı bir süreliğine geçebilir. Ancak öyle ki, kimi zaman ağrının bitmesi böbreğin çalışmaz hale geldiğinin de belirtisi olabilir. Böbreklerimizi korumak için taşın çıktığına emin olmamız gerekir.

Böbrekte taş oluşumu genetik midir?

Böbrek taşı oluşumunda hem kalıtsal hem de çevresel faktörler önemlidir. Bu yüzden genetik kodlarımız taş oluşumunda önemlidir. Ayrıca bazı böbreklerin sürekli taş yapmaya meyilli olduklarını da biliyoruz. Bu da genetik faktörlerin etkisini gösterir. Nihayetinde de böbrek taşı olan kişinin çocuklarında da bu hastalığın görülme riski daha yüksektir.

Böbrek taşının düşme aşamaları nasıldır?

Böbrek taşlarının vücuttan çıkma yolculuğu şöyledir: Taş böbrekten ayrılır, üreteri (idrar yolu) takip eder, mesaneye düşer, üretra ve idrarla vücut dışına çıkış… Ancak bazı böbrek taşları bu yolculuğu tamamlayamaz. Taş, en sık olarak üreterde nadir olarak da mesanede veya üretrada (penis ucunda) takılı kalabilir.

Böbrek taşı için hangi bitki iyi gelir?

6 mm’ye kadar olan taşların büyük bir bölümü kendiliğinden düşer. Ancak taşın ebatı büyüdükçe kendiliğinden düşme imkanı ortadan kalkar. Bu küçük taşları düşürebilmek için bol miktarda su içmek ve hareket etmek yeterli olacaktır. Böbrek sağlığına yararlı olduğunu düşündüğümüz bitkilerse şöyledir: fesleğen, kereviz, elma, üzüm, nar, karpuz, limon ve portakal.

Böbrek taşı ameliyatı acil midir?

Küçük böbrek taşlarında, taşa hemen müdahale etmek yerine bir süre taşın kendiliğinden düşmesi beklenir. Ayrıca ilaç tedavisi uygulanır. Bazı böbrek taşlarında ise cerrahi müdahale kaçınılmazdır. Bunlar şu şekildedir:

• Böbrek taşı kaynaklı şiddetli ağrı ve enfeksiyon
• 1 cm’den büyük taşlar
• Kanamaya sebep olan taşlar
• Böbrek hasarına neden olabilecek taşlar
• Tam tıkanma yapan taşlar

Böbrek taşı ameliyatı sonrası cinsel ilişki nasıl olmalıdır?

Bazı böbrek taşı ameliyatlarından sonra cinsel perhiz gerekli olabilir. Bunun nedeni, böbrekle mesane arasına takılan double j stenttir. Stent çekildikten sonra hasta cinsel hayatına geri dönebilir.  Bu da ortalama iki haftalık bir süreçtir. Perhiz gerekliliği ve stentin kalış süresi hastadan hastaya değişmektedir.

Böbreğimde taş var ama ağrım yok yine de tedavi olmam gerekir mi?

Taşın boyutu ve konumu önemlidir. Taşınız böbreğin içinde sabit durumdaysa ve küçükse hemen müdahale etmek yerine bir süre beklenip taşın seyri izlenebilir. Böbreğin fonksiyonunu kontrol etmek için periyodik aralıklarla ultrason ve kreatinin, üre gibi kan testleri yapılır.

 

Not: Bu içerik Üroloji Uzmanı Doç. Dr. Serdar Aykan tarafından yazılmıştır. Dr. Aykan ürolojik hastalıkların tanı ve tedavisi üzerine 20 yıldan uzun bir kariyere sahiptir. Randevu ve detaylı bilgi almak için telefon ve mail üzerinden kendisine ulaşabilirsiniz.

• Telefon: 0553 876 8 876
• Mail: drserdaraykan@gmail.com